برای تاثیرگذاری، راههای زیادی وجود دارد. یکی از راهها استفاده از ظرایف وادی هنری؛ ترکیب، رنگبندی و نقش و نقوش است که دانشمندان اسلامی ما با بکارگیری آن معماری بناهای مذهبی، از جمله پیشتازان این هنر بودهاند.
یکی از این زیباییها، استفاده از قلم (font) زیبا در نوشته است. فونتی که زیبا و چشمنواز باشد، به تاثیر مطلب در ذهن خواننده کمک بیشتری میکند و همین باعث میشود که تهیهکننده مطالب، گاهی تا چندملیون تومان برای تهیه فقط یک فونت! به طراحان فونت بپردازند. (یکی از مراجع نوظهور قم را میشناسم که حدود 2 ملیون تومان برای تهیه فونتی به یک شرکت طراح آلمانی داده و هماکنون کتابهایش را با آن فونت چاپ میکند.)
یکی از مشکلات طراحان وب و خصوصا فارسیزبانان، محدود بودن آنها به استفاده از چند فونت Tahoma و Traditional Arabic و Times New Roman در طراحی وب بوده است چرا که این قلمها همراه ویندوز نصب میشوند و طراح میتواند مطمئن شود که بیننده، سایت را همانطور میبیند که او میبیند. برای همیشه یکی از آرزوی هر طراح وب این بود که بتواند از فونت دلخواهش در صفحه استفاده کند.
راههایی که قبلا مورد استفاده اکثر طراحان بود، یکی از این سه روش بود:
-
تبدیل متن به عکس
در زبانهای برنامه نویسی همچون php، کتابخانه گرافیکی GD میتواند یک فونت (مثلا نازنین) را لود کند و متن مورد نظر شما را با آن بر روی یک تصویر بنویسد.
عیب عمده این روش، لیست نشدن مطلب شما در موتورهای جستجو بود. -
استفاده از typeface.neocracy.org و سایر رندر کنندههای جاوااسکریپتی
این روش با استفاده از تگ CANVAS و جاوااسکریپت، متن شما را به شکل فونتی که از قبل تعریف کردهاید، درمیآورد.
عیب این روش حجم بالا و ناهمخوانی با همه مرورگرها بود. -
استفاده از روش SFIR یا جایگزینی متن با استفاده از یک فایل فلش
این روش هم علاوه بر مشکل روش قبل، به وجود flash player در دستگاه میزبان نیز نیاز داشت.
مرورگر IE از نسخههای قدیمیاش (نسخه 4 به بعد) این قابلیت را درنظر گرفته بود اما به دلیل سخت بودن ساختار تهیه فونت مخصوص آن و پشتیبانی نشدن این روش در سایر مرورگرها، مهجور مانده بود.
با اضافه شدن قابلیت تعریف فونت در نسخه جدید سایر مرورگرها این آرزو محقق شد و «جنگ فونتها»! محدوده چاپ را شکست و به وادی اینترنت و سایتها هم گسترش یافت.
فونتهایی که ما در کامپیوتر استفاده میکنیم، غالبا دارای فرمت ttf هستند. برای استفاده از فونت خاص در وب، لازم است فرمتهای eot و woff و otf آنها را تهیه کنیم.
گذشته از اینکه تهیه این فرمتها کمی دردسر دارد، به دو نکته باید توجه کرد:
-
بسیاری از فونتهای متداول بین ما، برای «چاپ» تهیه شده و برای نمایش در مانیتور چندان دلچسب نیست.
-
برخی فونتها کپیرایت دارند که البته در ایران مهم نیست اما برای تبدیل ttf به سایر فرمتها، گاهی با این پیغام مواجه میشویم که: به دلیل کپیرایت فونت شما، تبدیل قابل انجام نیست.
همین امر باعث شده که برخی سایتها، در صدد ارائه فونتهای رایگان تحت وب به کاربرانشان برآیند که در این بین Google هم از بازی عقب نمانده و بخش فونت خود را راهاندازی کرده است. بخش فونت گوگل از سالیان گذشته نیز بود و خود من مشتری آن بودم اما کم رونق بود. در ماههای اخیر این بخش رشد چشمگیری داشته و در ماه پیش، بیش از 50 میلیون درخواست در روز برای آن وجود داشته است.
اما هم در بخش فونت گوگل و هم در سایتهای مشابه، مشکل وجود نداشتن فونت فارسی خوب تحت وب به شدت احساس میشود.
این مشکل بیشتر در خصوص زبان فارسی حس میشود و الا سایر زبانها فونتهای زیبای تحت وب خود را دارند. مثلا در زبان عربی، فونت زیبای «عثمان طه» وجود دارند که دکتر ضرابیزاده در سایت tanzil.net به زیبایی از آن استفاده کرده است.
خلاصه این مشکل به همین منوال باقی است و با توجه به اینکه این کار زمان و هزینه بالایی نیاز دارد، انتظار میرود که شورای عالی اطلاع رسانی، همانطور که در تهیه فونت نستعلیق کار بزرگی کرد، در تهیه فونتهای تحت وب نیز از بودجه و امکانات خود بهره ببرد.
خب آنچه گفتیم مقدمه بود!!
BBC غول خبررسانی انگلیس (خذلهالله!) برای سایت فارسی خود از چندسال پیش به فکر قلمی بودند که طبق نقل قول خودشان:
تیز و نافذ، دقیق، لطیف و ماهرانه باشد
از نظر دیداری تجملی و زرق و برقدار و «تو چشم» نباشد و در نتیجه شفاف و رسا باشد و بدون اینکه توجه را به خودش جلب بکند، پیام را منتقل کند.
و این کار به به یک طراح فونت حرفهای سپردند...
این طراح فونتی را طراحی کرد که هم اکنون اثر آن را فقط در کلمه «فارسی» بالای BBC میبینید.
اخیرا BBC از فونت دیگری استفاده میکند که در تصویر زیر میبینید:
البته نمیدانم که طراح این فونت هم همان طراح قبلی است یا جای دیگری طراحی شده است.
و اما میرسیم به آنچه هدف این نوشتار است!
شما میتوانید از زحمت و هزینه بالایی که BBC برای تهیه این فونت عالی فارسی متحمل شده، به راحتی استفاده کنید
من برای تیتر مطالب وبلاگ «من و متعهام» از این قلم استفاده کردهام و روش استفاده از این قلم را به همراه کد مربوطه در ادامه میآورم تا فارسی زبانان گرامی بتوانند در وبلاگ و سایت شخصی خود از آن بهره ببرند.
ایتدا در بخشی از استایل (css) سایت یا قالب وبلاگ خود، این کد را اضافه کنید:
font-family:"BBCNassim";
src: url( "http://manmote.com/f/font/BBCNassim.eot" );
src: local( "☺" ),
url( "http://manmote.com/f/font/BBCNassim.woff" )
format( "woff" ),
url( "http://manmote.com/f/font/BBCNassim.ttf" )
format( "truetype" );
}
سپس در همان استایل، فونت مربوط به نوشتار با id یا class مشخص را به به صورت زیر تغییر دهید:
با این کار در صورتی که فونت مربوطه برای کاربر لود شود، از فونت لود شده و در غیر اینصورت از قلم دوم (در اینجا تاهما) استفاده میشود
در صورتی که خواستار اطلاعات بیشتر در مورد فونتهای تحت وب بودید، این مقاله جدید فارسی را هم میتوانید مطالعه کنید.